ประชามติ ที่ปิดการโหวตแล้ว

ความขัดแย้งการก่อสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหิน จ.กระบี่ และคดีความโรงไฟฟ้าถ่านหินแม่เมาะ จ.ลำปาง ที่เมื่อต้นปีที่ผ่านมา ศาลตัดสินให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ต้องดำเนินมาตรการลดผลกระทบสิ่งแวดล้อม และชดเชยค่าเสียหายให้กับผู้ป่วยเนื่องจากมลภาวะจากโรงไฟฟ้า แต่เมื่อ พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้หยิบยกประเด็นนี้มากล่าวว่าโรงไฟฟ้าถ่านหินเป็นโรงไฟฟ้าที่ถูกที่สุดในการลงทุน และแทบไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม นำไปสู่การถกเถียงในสังคมเป็นวงกว้างว่าโรงไฟฟ้าถ่านหินเหมาะสมกับประเทศไทยหรือไม่?

ร่างรัฐธรรมนูญฉบับปี 2558 ได้ออกแบบกลไกใหม่ๆ ขึ้นมากำกับหรือตีกรอบการกำหนดนโยบายของรัฐบาลหรือคณะรัฐมนตรี โดยกำหนดห้ามใช้นโยบายประชานิยม กำหนดกรอบการปฏิรูป 15 ด้าน ไว้ในหมวด 4 และกำหนดให้รัฐบาลต้องทำตามข้อเสนอของสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศและคณะกรรมการยุทธศาสตร์การปฏิรูปแห่งชาติ ด้านหนึ่งก็เป็นป้องกันการใช้นโยบายประชานิยมที่อาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อประเทศ และเป็นการสานต่อแนวทางการปฏิรูปประเทศให้มีความต่อเนื่อง อีกด้านหนึ่งอาจมองได้ว่ารัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งจะขาดอิสระในการดำเนินนโยบาย และองค์กรที่มากำกับนโยบายก็ไม่ยึดโยงกับประชาชน

ตามเจตนารมณ์ข้อที่ 4 ของการร่างรัฐธรรมนูญคือการนำชาติสู่สันติสุข ได้กำหนดเนื้อหาในภาค 4 หมวด 3 ให้มีคณะกรรมการอิสระเสริมสร้างความปรองดองแห่งชาติ ประกอบด้วยกรรมการไม่เกิน 15 คน ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งจากผู้ทรงคุณวุฒิที่ไม่เป็นฝักฝ่ายทางการเมืองหรือความขัดแย้ง และผู้ซึ่งเป็นผู้นำความขัดแย้ง ขึ้นมาทำหน้าที่หาสาเหตุแห่งความขัดแย้ง และเสนอแนะแนวทางในการแก้ไข เป็นคนกลางในการประสานความขัดแย้ง รวมถึง เสนอให้มีการตราพระราชกฤษฎีกาอภัยโทษแก่บุคคลซึ่งให้ความจริงอันเป็นประโยชน์และได้แสดงความสำนึกผิดต่อคณะกรรมการอิสระเสริมสร้างความปรองดองแห่งชาติ เป็นต้น

ร่างรัฐธรรมนูญปัจจุบันเป็นครั้งแรกที่กำหนดเนื้อหาเกี่ยวกับ “หน้าที่” ขึ้นมาก่อน “สิทธิและเสรีภาพ” โดยบทบัญญัติ “หน้าที่พลเมือง” นี้ ทำให้เกิดทั้งเสียงสนับสนุน และคำถามโต้แย้งตามมามากมาย สำหรับเสียงสนับสนุนมองว่าเป็นการยกสถานะของประชาชนเป็นพลเมือง ทำให้พลเมืองรู้หน้าที่มากขึ้น ไม่ใช่เสรีภาพตามอำเภอใจ และจะช่วยทำให้ประชาธิปไตยเข้มแข็ง แต่ก็มีข้อโต้แย้งว่าการกำหนดหลายอย่างดูจะเป็นนามธรรม โดยเฉพาะค่านิยมที่พลเมืองต้องปฏิบัติตาม ซึ่งขัดกับความเป็นจริงที่ประชาชนมีความหลากหลายและยึดถือค่านิยมที่แตกต่างกัน